Lenisjon

Rügen (øya ved Østersjøkysten i Mecklenburg-Vorpommern) er eit område der vi kan sjå nettopp denne overgangssona mellom slavisk (polabisk, rani/slaviske språk) og lågtysk plattysk.

🔹 Dialekt på Rügen

• Fram til ca. 1400-talet snakka folket på Rügen slavisk (ranisk/polabisk).
• Etter tysk kolonisering og kristning vart språket gradvis erstatta av lågtysk (plattysk).
• Den plattyske dialekten på Rügen har typiske lenisjonsmønster:
  
• intervokalt /p, t, k/ → /b, d, g/
• eksempel: lopen → [lobən], water → [vadər], maken → [maːgən].

🔹 Kvifor dette er interessant

• Rügendialekten ligg på overgangen der slavisk kontakt (med stemte b, d, g) møtte lågtysk.
• Denne blandingssona ser ut til å ha forsterka lenisjon – akkurat som vi seinare ser i dansk og sørnorsk.
• Ein kan difor sjå Rügen som ein slags «laboratorium»-stad: språkkontakt som gjer at b, d, g vart meir utbreidd i staden for p, t, k.

🔹 Parallell til dansk og sørnorsk

• Rügen-plattysk: maken → [maːgən]
• Dansk: make → [maːɡə] / [maːjə]
• Sørlandsk: «mage/kage» med bløt g
• Vestnorsk (utan påverknad): «maka/kaka» med hard k

Her ser vi korleis same mønster dukkar opp i kystområda rundt Østersjøen.

Dialekten på Rügen hadde lenisjon bdg i stor grad fordi lågtysk fekk slavisk underlag. Det er svært sannsynleg at dette mønsteret spreidde seg med hanseatisk handel og påverka lydutviklinga i dansk – og dermed også i sørnorsk.