Tuften Olaus Fjørtoft Garborg

 

Hulda og Arne Garborg kalte sønnen sin «Tuften Olaus Fjørtoft Garborg» etter den radikale bondeskribenten og politikeren Olaus Fjørtoft (1828–1878), som utga bladet Fram og var en viktig inspirasjonskilde. I Arnes roman Bondestudentar opptrer Fjørtoft som den idealistiske, fattige og revolusjonære studenten Fram. Arne bruker ham som en slags symbolsk figur for dei som ofrer alt for folkesaka, men som til slutt bryt saman i armod og einsamdom.

I romanen finn vi mellom anna denne skildringa (Garborg, 1911:129 ff):

«Gjenom den halvopne Døri til det inste Rome saag han eit Par Fyrar som kunde høyre til Flokken [...] og der fann dei Fram; han sat for Bordenden og skreiv. [...] Han var klædd i ein svart Sidfrakke, som var blank paa Aalbogane av langt Slit [...] mager var Karen og sped. [...] Fram sat og skreiv paa Kanten av eit gamalt Avisblad [...] Daniel stirde forviten på dette lange, klaare, sterke Andlite og på dei ljose blaae Barneaugo og undrast på, at dette skulde vera den fæle Radikalisten dei tala so mykje um, og som Politie etter Folkeorde vakta kor han gjekk, so han ikkje skulde gjera Revolusjon på opne Gata.»

Seinare i romanen skildrar Arne koreis Fram lever fattig, gjev bort pengane sine til andre, og dør ung og utsliten — eit bilete som tydeleg er inspirert av Olaus Fjørtoft sitt liv: «Fram kunde aldri segja nei, men laante sine Skillingar burt til kven som bad, og kravde deim aldri tilbake. Paa den Maaten sanka han um seg ein underleg Hop av Vrak og Villstyringar, som fylgde han som ein lang Skugge; men dette var ikkje "Klikken". Klikken var ein liten utsøkt Flokk av Idealistar [...].»

Olaus Fjørtoft (1847-78) døyyde av fattigdom og sjukdom ti år før Hulda og Arne gav sonen mellomnamnet Olaus Fjørtoft. For dei var det ei medviten ære til denne pioneren for radikal folkeånd og norskdom, dei såg på han som ein idealistisk føregangar for den folkelege opplysninga og målreisinga.

Frå Arnes Kolbotnbrev